8 Marsi është Dita Ndërkombëtare e Gruasa Është koha për të vlerësuar arritjet e grave, për të kërkuar barazi dhe për të luftuar për të drejtat dhe liritë themelorea
Në Shqipëri, ndonëse janë bërë përparime në barazinë gjinore, sërish ka diferenca të mëdha, sidomos kur bëhet krahasimi për “pushtetin” ekonomika Meshkujt paguhen më shumë sesa femrat dhe dominojnë në pozicionet drejtuese në biznes, ndonëse femrat kanë nivel më të lartë të arsimit universitara
Në të kundërt është rritur pesha e grave në politikë, me një pjesë të konsiderueshme të kabinetit që përbëhet nga gra ministrea
Gjithnjë e më shumë është rritur numri i ministrevea 70% e qeverisë aktuale përbëhet nga ministre gra, duke u renditur ndër 10 vendet e para në botë, ku femrat kanë pushtet të madh politika Në botë, vetëm 14 vende kanë të paktën 50% gra që mbajnë poste ministrore në kabinetin kombëtar, bazuar në të dhënat e UN Women dhe The Inter-Parliamentary Union (IPU)a
Gjithsesi Kuvendin e dominojnë meshkujt, teksa ata përbëjnë rreth 65% të numrit të deputetëve gjithsej, sipas INSTAT, ndonëse pesha e deputeteve femra ka ardhur në rritjea Në vitin 2021, shkalla e pjesëmarrjes së gruas është 35,7%a Ndër tetë komisionet parlamentare, pjesëmarrja më e madhe e grave shihet në “Komisionin për punën, çështjet sociale dhe shëndetësinë” dhe “Komisionin për edukimin dhe mjetet e informimit publik”, përkatësisht 61,9% dhe 57,9%a
Në Europë, sipas Eurostat, peshën më të lartë te grave në Parlament e ka Suedia, me rreth 50%, e ndjekur nga Finlanda me 46%, Belgjika me 43%, ndërsa më të ulëtën, Hungaria dhe Malta me nga 13% secilaa
Më pak gra pronare në biznes
Sipas të dhënave zyrtare të INSTAT, 24a1% e ndërmarrjeve në vitin 2021 kishin pronare ose administratore femër, me një rënie prej 1a4 pikë përqindje në raport me vitin e mëparshëma Përqindja e grave pronareve ishte më e lartë në ndërmarrjet e vogla (me 1-4 të punësuar) me 24a2%a
Kjo peshë është shumë më e ulët se mesatarja europiane prej 35%, sipas të dhënave të tjera të Eurostata
Përqindjen më të lartë e regjistron Letonia (46%), pastaj Polonia dhe Suedia përkatësisht (43%) dhe Estonia (41%)a
Shqipëria është e treta nga fundia Pas vendit tonë, përqindjet më të ulëta të grave menaxhere regjistrohen në Qipro (21%) dhe Luksemburg (22%)a
Në vend, numri më i madh i sipërmarrëseve dhe administratoreve femra është në Tiranë, me 32a2% të totalit dhe më i ulëti në Berat, me 15a5%a
Burrat paguhen më mirë, por femrat në drejtim ua kalojnë
Paga mesatare mujore bruto e femrave në vitin 2021 ishte 55,760 lekë, sipas të dhënave të INSTATa Në krahasim me një vit më parë, pagat e grave janë 7a9% më të lartaa
Në përgjithësi gratë në vend paguhen më pak se burrata Në vitin 2021, hendeku ishte 4a5%, damatha që paga mesatare e grave në vend është 4a5% më e ulët sesa ajo e burrave (kjo e fundit në 2021 ishte mesatarisht 58a4 mijë lekë)a
Në krahasim me një vit më parë, kur ishte 6a5%, hendeku është ngushtuar, teksa pagat e meshkujve u rritën me ritme më të ulëta se ato të femrave (3a4%, kundrejt gati 8%)a
Ka vetëm një profesion ku femrat ia kalojnë meshkujvea Nëse je “Drejtuese administrative dhe komerciale” paguhesh mesatarisht 172 mijë lekë në muaj, ose gati 12% më shumë se i njëjti pozicion për meshkujt (këta të fundit marrin mesatarisht 154 mijë lekë në muaj)a Drejtues administrativë dhe komercialë është dhe grup profesioni më i paguar në vend, për të dyja gjinitëa Në krahasim me një vit më parë, për këtë grup profesion pagat e drejtuesve meshkujt u rritë me ritme më të larta sesa të femrave, duke e ngushtuar hendekun, në krahasim me 17% që ishte në 2020-na
Profesioni i dytë më i paguar si për meshkujt dhe për femrat është “Drejtues prodhimi dhe shërbimesh të specializuara”, por më të paguar janë burrat, që marrin mesatarisht 130 mijë lekë në muaj, ose gati 14% më shumë sesa gjinia tjetëra
Nga 37 grup profesione, për të cilat INSTAT raporton të dhënat, vetëm për tre prej tyre (Punonjës në profesionet e elektro-teknologjisë; Drejtues administrativë dhe komercialë; Punëtor të punimit të metaleve dhe montimit të makinerive), femrat paguhen më shumëa Për dy të tjera pagat janë pothuajse njësoj ( Ligjvënës, nëpunës të lartë të administratës shtetërore dhe drejtorë ekzekutivë; Punëtorë shërbimi dhe ndihmës)a Në kategoritë e tjera dominojnë meshkujta
Meshkujt paguhen më shumë, por femrat janë më të shkolluara me arsim të lartë
Ndonëse meshkujt në përgjithësi paguhet më shumë sesa femrat, këto të fundit janë më të prirura që të mbarojnë arsimin e lartëa
Sipas INSTAT, në vitin 2021, rreth 19a5% e femrave mbi 25 vjeç në vend e kishin mbaruar arsimin e lartë, përkundrejt 16a9% të meshkujvea Vitet e fundit, rritja e peshës së vajzave që zgjedhin të ndjekin universitetin është më e lartë sesa ajo e meshkujvea
Numri i të diplomuarve në arsimin e lartë në vitin akademik 2020-21 ishte afërsisht 33 mijë studentë ndër të cilët vajzat përbënin 66,1 %a Përqindja që zënë të diplomuarat vajza në krahasim me një vit më parë është rritur me 0,8 pikë përqindjea
30a2% e të diplomuarave femra ishin në “biznes administrim dhe ligje”, përkundrejt 29a7% te meshkujta “Shëndeti dhe mirëqenia” është dega e dytë më e preferuar, me 18a3% të totalit, ndërsa për meshkujt janë “inxhinieritë, prodhim dhe ndërtim”, me 18a9%a
Kursimet i mbajnë burrat
Sipas INSTAT në vitin 2021 kishte gjithsej 3a5 milionë llogari depozituese në sektorin familjar, nga të cilat 57% mbahen nga burrata
Në të njëjtën linjë, janë meshkujt ata që mbajnë më shumë përgjegjësi dhe në marrjen e një krediea Nga rreth 400 mijë hua që janë marrë nga familjarët, 57% të tyre kanë qenë në emër të burravea
Gratë jetojnë më gjatë
Për shkak se jetojnë më gjatë, mosha mediane e grave në Shqipëri është më e lartë se burravea
Në vitin 2022, mosha mediane e grave shqiptare arriti 39,1 vjet (mosha mediane nënkupton që 50% të grave janë nën këtë moshë dhe 50% mbi këtë moshë), duke u rritur me gati 11 muaj për një vit raportoi INSTATa
Ndërsa mosha mediane e burrave arriti në 37,3 vjet ose 2a3 vite më e ulët se gravea Mosha e mediane e meshkujve në Shqipëri si kudo në botë është më e ulët se e femrave për shkak se kanë jetëgjatësi më të ulët se paku më 5 vitea
Mosha mediane e popullsisë në vendin tonë po rritet me ritme te shpejta nga viti në vit duke sinjalizuar plakjen e popullsisëa Përgjatë një viti mosha e mediane për të dy gjinitë gati u rrit me një vit, ndërsa në 10 vitet e fundit për gratë u rrit me 4a6 vite dhe për burrat me 5a5 vitea
Si meshkujt ashtu dhe femrat në Shqipëri punojnë më gjatë në Europë
Punonjësit shqiptarë, si meshkuj, ashtu dhe femra, kanë oraret më të gjata të punës në Europë, që arrijnë deri në 50 orë në javë, sipas një raporti të Eurofund për kushtet e punës dhe implikimet në të ardhmen, ku përfshihen shtetet anëtare të BE-së, Mbretëria e Bashkuar, Norvegjia, Zvicra, Shqipëria, Bosnjë dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbiaa
Meshkujt shqiptarë punojnë rreth 50 orë në javë, ndërsa femrat rreth 45 orë në javëa Pas shqiptarëve renditen grekët, serbët, malazezët, rumunët dhe shtetasit e Kosovësa
Orët e larta të punës në Shqipëri duken të lidhura me dy faktorë, së pari puna edhe gjatë fundjavave dhe së dyti niveli i lartë i të vetëpunësuarve, që Shqipëria e ka rekord në rajon me rreth 36% të totalit të të punësuarvea
Sipas raportit, mesatarisht, në BE-27 burrat raportuan se punonin pak më shumë se 42 orë në javë, ndërsa gratë punonin afërsisht 37 orëa/ Monitor
The post Bilanci në 8 mars, burrat në Shqipëri kanë ”pushtetin” mbi paranë dhe biznesin, gratë rritin peshën në politikë appeared first on Shekullia