BBC ka analizuar pasojat ekonomike të një lufte tregtare të plotë midis dy superfuqive globale, Shtetet e Bashkuara dhe Kinës, të cilat përbëjnë 43% të ekonomisë globale.
Sipas BBC, shkalla e përshkallëzimit të tensioneve tregtare midis dy ekonomive më të mëdha në botë ka arritur një pikë kritike. Me një vendim të paprecedent, Donald Trump ka rritur tarifat mbi mallrat kineze në nivele të papara më parë, duke ngritur frikën për një përplasje të plotë ekonomike.
“Një luftë tregtare në shkallë të plotë midis Kinës dhe SHBA-së është në horizont, pasi Presidenti Donald Trump vendosi tarifa prej 125% mbi importet e mallrave kineze.”
Reagimi i Kinës ka qenë i menjëhershëm dhe në të njëjtin nivel agresiviteti. Pekini nuk është i gatshëm të japë terren dhe përgjigjet me masa reciproke që e thellojnë më tej përplasjen.
“Kina ka reaguar duke rritur tarifat, ose taksat, mbi mallrat e importuara nga Amerika në 125%.” – analizon BBC.
Kjo përballje ka potencialin të shndërrohet në një krizë ekonomike me ndikim global. Pyetja thelbësore është se çfarë pasojash do të ketë kjo për ekonominë botërore dhe për vendet që ndodhen përtej dy protagonistëve kryesorë.
Shifrat tregojnë qartë peshën e marrëdhënieve tregtare midis dy vendeve. Këto volume jo vetëm që tregojnë rëndësinë e lidhjes, por edhe përmasat e dëmit që një luftë tarifash mund të shkaktojë.
“Tregtia e mallrave midis këtyre dy fuqive ekonomike arriti rreth 585 miliardë dollarë vitin e kaluar.” – shkruan BBC.
Bilanci tregtar është i njëanshëm: SHBA importon shumë më tepër nga Kina sesa eksporton, gjë që ka qenë një ndër arsyet kryesore të retorikës agresive të Trumpit.
“Megjithatë, SHBA importoi shumë më tepër nga Kina (440 miliardë dollarë) sesa Kina nga Amerika (145 miliardë dollarë)” – zbulon BBC.
Kjo diferencë përkthehet në një deficit të thellë tregtar, që Trump e ka përdorur vazhdimisht si argument për nevojën e ndërhyrjes drastike.
“Kjo e la SHBA-në me një deficit tregtar ndaj Kinës… prej 295 miliardë dollarësh në vitin 2024.”
Gjithsesi, ekzagjerimet nuk kanë munguar. Retorika politike ka hiperbolizuar problemin, duke përmendur shifra të fryra për të mbështetur narrativën e konfrontimit.
“Por është më pak se shifra 1 trilion dollarë që Trump ka pretenduar në mënyrë të përsëritur këtë javë.” – komenton BBC.
Lufta tregtare nuk është diçka e re për Trumpin. Ai e nisi që në mandatin e parë dhe Biden e vazhdoi, duke e kthyer politikën tarifore ndaj Kinës në një vijë politike bipartizane.
Këto tarifa kanë ndikuar në strukturën e tregtisë amerikane, duke reduktuar gradualisht varësinë nga importet kineze, një qëllim i qartë politik.
“Së bashku, këto barriera tregtare ndihmuan në uljen e pjesës së mallrave të importuara nga Kina në SHBA nga 21% e totalit të importeve të Amerikës në vitin 2016 në 13% vitin e kaluar.”
Megjithatë, Kina ka treguar fleksibilitet të jashtëzakonshëm. Ajo ka ridrejtuar eksportet përmes vendeve të tjera të Azisë Juglindore, duke shmangur në mënyrë efektive tarifat dhe duke treguar dobësinë e masave të njëanshme.
“Megjithatë, analistët theksojnë se disa eksporte të mallrave kineze drejt SHBA-së janë ridrejtuar përmes vendeve të Azisë Juglindore.”
Strategjitë kineze për të anashkaluar barrierat kanë qenë të sofistikuara. Duke zhvendosur operacionet prodhuese në vende si Tajlanda, Malajzia dhe Vietnami, Kina ruan aksesin në tregun amerikan.
“Por Departamenti i Tregtisë i SHBA paraqiti prova… që produktet dërgoheshin në SHBA nga ato vende, duke anashkaluar efektivisht tarifat.”
Sipas BBC, kjo e ka detyruar administratën Trump të ndërmarrë masa të reja edhe ndaj vendeve të treta, duke krijuar një rreth më të gjerë përshkallëzimi që rrezikon të godasë zinxhirët e furnizimit ndërkombëtar.
“Tarifat e reja ‘reciproke’ që Trump vendosi ndaj këtyre vendeve… mund të rrisin çmimin në SHBA të një game të gjerë mallrash që në fund origjinojnë nga Kina.”
Në aspektin e mallrave specifike, SHBA eksporton produkte bujqësore dhe energji, ndërsa Kina dominon me produkte teknologjike dhe të konsumit, duke krijuar kështu një asimetri thelbësore.
“Në vitin 2024, kategoria më e madhe e eksporteve të mallrave nga SHBA drejt Kinës ishin fasulet e sojës… SHBA gjithashtu dërgoi farmaceutikë dhe produkte nafte në Kinë… nga Kina drejt SHBA-së, shkonin sasi të mëdha elektronikësh, kompjuterësh dhe lodrash.”
Ky çekuilibër strukturor e ka bërë SHBA-në më të ndjeshme ndaj rritjes së tarifave, veçanërisht në sektorët ku varet nga importet kineze, si p.sh. telefonët inteligjentë.
“Kategoria më e madhe e importeve nga Kina për SHBA janë telefonat inteligjentë… për Apple.” – analizon BBC.
Pasojat nuk janë abstrakte. Kompanitë amerikane si Apple kanë humbur miliarda në vlerën e tregut për shkak të rritjes së tarifave, duke konfirmuar ndikimin e drejtpërdrejtë të politikës mbi ekonominë reale.
“Tarifat e SHBA-së ndaj Kinës kanë qenë një nga kontribuuesit kryesorë në rënien e vlerës në treg të Apple…”
Rritja në nivele ekstreme e tarifave, deri në 145% për disa produkte, e thellon më tej ndikimin negativ, duke kërcënuar konsumatorin amerikan me rritje dramatike çmimesh.
“Tani që tarifa është rritur në 125%, dhe madje 145% për disa produkte, ndikimi mund të jetë gjashtë herë më i madh.”
Nga ana tjetër, edhe konsumatori kinez nuk mbetet i paprekur. Tarifat reciproke po i bëjnë mallrat amerikane më të shtrenjta në tregun kinez, duke ngadalësuar kërkesën dhe bashkë me të edhe ekonominë.
“Edhe importet amerikane në Kinë do të rriten në çmim për shkak të tarifave ndëshkuese të Kinës…”
Konflikti nuk është më vetëm për tarifat. Tani, të dy palët po përgatisin armë të reja ekonomike, përfshirë kontrollin mbi teknologjinë dhe burimet natyrore strategjike.
“Por përtej tarifave, ka edhe mënyra të tjera përmes të cilave këto dy vende mund të përpiqen të dëmtojnë njëra-tjetrën përmes tregtisë.”
Kina ka një avantazh të madh në përpunimin e metaleve të rralla, të domosdoshme për prodhimin e teknologjive moderne dhe pajisjeve ushtarake, një fuqi që mund ta përdorë për të ushtruar presion.
“Kina ka një rol qendror në përpunimin e shumë metaleve jetike për industri…”
Ndërkohë, SHBA përpiqet të frenojë avancimin teknologjik të Kinës përmes bllokadës ndaj mikroçipave të avancuar.
“SHBA mund të përpiqet të shtrëngojë më tej bllokadën teknologjike… SHBA mund të ushtrojë presion ndaj vendeve të tjera, përfshirë Kamboxhian, Meksikën dhe Vietnamin…”
Në një përplasje kaq të madhe, asnjë vend nuk mbetet i paprekur. Me SHBA-në dhe Kinën që përfaqësojnë 43% të ekonomisë botërore, çdo goditje ndaj tyre ka efekte të zinxhirit në gjithë globin.
“SHBA dhe Kina së bashku përfaqësojnë një pjesë kaq të madhe të ekonomisë globale. Kjo nuk lë vend pa dëmtuar”.
Për më tepër, teprica e prodhimit industrial në Kinë, rrit rrezikun që këto mallra të ‘derdhen’ në tregje të tjera duke dëmtuar prodhuesit vendas.
“Ajo tashmë ka një suficit gati 1 trilion dollarësh në mallra… Çeliku është një shembull i kësaj.”
Rreziku për një valë shkarkimi është real dhe i menjëhershëm. Vendet si Britania e Madhe kanë nisur të paralajmërojnë për pasojat e një tregu të përmbytur me produkte kineze të subvencionuara.
“Grupi i lobit UK Steel ka paralajmëruar për rrezikun e tepricës së çelikut që mund të ridrejtohet drejt tregut britanik.”
Në përfundim, një luftë tregtare e plotë mes SHBA-së dhe Kinës nuk është më një skenar teorik. Është një realitet në formësim, dhe ekonomia globale mund të paguajë çmimin.
“Pasojat e një lufte tregtare të plotë SHBA-Kinë do të ndiheshin globalisht, dhe shumica e ekonomistëve vlerësojnë se ndikimi do të ishte jashtëzakonisht negativ.”
Përgatiti ©LAPSI.AL
The post Çfarë do t’i bënte ekonomisë botërore një luftë tregtare midis SHBA-së dhe Kinës? appeared first on Lapsi.al.